خدمات کوک انواع پیانو آکوستیک

مقدمه

پیانو های آکوستیک که از ارتعاش سیم برای تولید صوت استفاده می کنند مانند سایر سازهای زهی نظیر ویلن و گیتار باید برای داشتن صدای مطبوع کوک شوند. کوک کردن ساز پیانو در مقایسه با سازهای ذکر شد تفاوت های اساسی دارد. اولین تفاوت مربوط به تعداد سیم های این ساز می باشد که این تعداد در پیانو های استاندارد به بیش از ۲۳۰ سیم می رسد. درحالی که تعداد سیم های یک ویلن به ۴ و گیتار کلاسیک به ۶ محدود می شود! تعداد زیاد سیم های پیانو کوک کردن آن را بسیار مشکل تر می کند ولی خوشبختانه ماندگاری کوک در این ساز بسیار طولانی تر از سازهای زهی دیگر است.

پیانو های دیجیتال به دلیل داشتن سیستم تولید صوت الکترونیکی در این بحث نمی گنجند.

چرا پیانو از کوک خارج می شود؟

میزان رطوبت و دمای هوا

مهمترین عوامل از کوک خارج شدن پیانو تغییرات، به خصوص تغییرات ناگهانی دما و رطوبت محیط است. این دو عامل بیشترین تاثیر را بر ساند بورد ساز که از جنس چوب است می گذراند. هرگاه رطوبت هوای محیط زیاد شود ساند بورد با جذب رطوبت، کمی منبسط شده و درنتیجه با فشار به بریج که انتهای سیم های پیانو به آن وصل است کوک سیم ها را بالا می برد. عکس این اتفاق زمانی که هوای محیط خشک است می افتد و ساند بورد جمع تر شده و با آزاد تر شدن سیم ها کوک پیانو کم می شود. دمای هوا عامل دیگریست که روی ساند بورد و سیم های پیانو تاثیر می گذارد. سرما و گرما می توانند موجب تغییر حجم و اندازه جزیی این بخش های پیانو شوند. ولی همین تغییرات جزئی برای تغییر کوک ساز کافیست.

این تغییرات معمولاً در ابتدای نیمه اول و دوم سال اتفاق می افتد از این رو ابتدای هر نیمه می تواند زمان خوبی برای کوک کردن ساز باشد. تغییرات ناگهانی دما و رطوبت محیط بیشتر زمانی رخ می دهند که سیستم حرارتی-برودتی ساختمان به دلیل ترک ساکنین آن فعال نباشد. گرچه این اتفاق گاهی به دلیل ترک طولانی تر ساختمان مانند مسافرت ناگزیر است با این حال برای جلوگیری از تغییر کوک ساز بهتر است تا حد امکان شرایط محیطی یکنواختی برای ساز فراهم کرد.

نو بودن ساز

پیانوهای نو به دلیل خام و همساز نبودن بخش های تشکیل دهنده آن که عمدتاً از جنس چوب و فلز می باشد با سرعت بیشتری کوک خود را از دست می دهند. از این رو برای تثبیت کوک ساز ممکن است در سال اول خریداری بسته به مدل و کیفیت ساز تا ۴ بار یا بیشتر احتیاج به کوک داشته باشند.

حرکت دادن پیانو

حرکت دادن ساز به خصوص بلند کردن آن می تواند به راحتی کوک ساز را تغییر دهد. تکان و لرزش شدید ساز به سیم ها و ساند بورد فشار آورده و موجب تغییر تنش روی آن ها شده و در نتیجه ساز از کوک خارج می شود. برای جلوگیری از این اتفاق، تغییر مکان پیانو باید به آرامی و تا حد امکان به کمک چرخ های آن انجام شود.

نواختن با پیانو

شاید عجیب باشد ولی نواختن پیانو به خصوص زمانی که قوی می نوازید به مرور کوک ساز را تغییر می دهد. این بدان علت است که ضربه چکش های ساز موجب ارتعاش سیم ها شده و در نتیجه این ارتعاش ها به تدریج سیم ها از کوک خارج می شوند. این عامل در مقایسه با عوامل ذکر شده فوق تاثیر ضعیف تر و تدریجی تری بر کوک ساز دارد ولی در نهایت با گذر زمان می تواند موجب از کوک خارج شدن ساز شود. به همین دلیل حتی وقتی شرایط نگهداری پیانو مناسب باشد باز هم کوک آن تغییر می کند.

لق شدن سیم گیر ها

سیم گیرها قطعات کوچکی به شکل پین هستند که در درون چوب چند لایه (لمینیت )نصب و محکم شده اند و یک سر سیم های پیانو با آنها وصل شده است. با چرخش این پین ها کوک سیم کم و یا زیاد می شود. سیم گیر ها به دلیل فشار و تنش بسیار زیادی که تحمل می کنند به تدریج و به مقدار جزئی در جای خود می چرخند. این چرخش پین ها هرچند کوچک می تواند تاثیر محسوسی در کوک پیانو ایجاد کند. از این رو به مرور زمان پیانو کوک خود را از دست می دهد.

در پیانو های قدیمی سیم گیرها ممکن است در طول سالیان متمادی و در اثر فشار سیم یا چرخش زیاد به دلیل دفعات زیاد کوک لق شوند. این مشکل ممکن است به مرور و برای یک یا چند پین ایجاد شود که در نتیجه نت های مربوط به این سیم ها با فاصله کوتاهی پس از کوک شدن از کوک خارج می شوند. در اینگونه موارد تنها راه حل برای رفع این مشکل کمک گرفتن از یک تکنیسین مجرب تعمیر پیانو می باشد.

چرا و در چه بازه زمانی باید پیانو را کوک کرد؟

پیانویی که از کوک خارج می شود جدای از آزار دادن گوش نوازنده به دلیل ناهماهنگ و نا موزون بودن صداها، به تدریج انگیزه نواختن را از هنرجو خواهند گرفت.به علاوه صداهای ناهماهنگ پیانو می تواند به مرور درک و دریافت هنرجو از اصوات درست را دچار اختلال کرده و یا به زبان عامیانه گوش هنرجو را خراب کند.

کوک مرتب و به موقع پیانو همچنین به حفظ و ماندگاری پیانو کمک خواهد کرد. عملکرد سیم ها و ساند بورد پیانو با کوک مرتب و البته نواختن ساز به تدریج بهتر شده و یا به اصطلاح ساز جا افتاده می شود.

اکثر تولید کنندگان و همچنین تکنیسین های پیانو حداقل ۲ کوک در سال را برای حفظ صدای درست ساز توصیه می کنند. با این حال بسته به نوع و میزان استفاده ای که از ساز می شود این تعداد می تواند متفاوت باشد. اگر ساز شما تنها به عنوان بخشی از مبلمان منزلتان بوده و استفاده بسیار کمی از آن می کنید ممکن است تا ۱ سال احتیاجی به کوک نداشته باشید ولی اگر حد اقل هفته ای ۱ بار با آن می نوازید شما به دست کم ۲ کوک در سال احتیاج خواهید داشت. پیانوهایی که به میزان زیاد از آن ها استفاده می شود -مانند پیانو های نوازندگان حرفه ای یا پیانوهای آموزشگاه ها و سالن های کنسرت- ممکن است هر ماه نیاز به کوک داشته باشند.

همانطور که پیشتر گفته شد، شرایط خاص مانند تغییر ناگهانی رطوبت و دمای محیط و همچنین تغییر مکان ساز می تواند ساز را از کوک خارج کند. اگر بخواهیم این شرایط را در نظر نگیریم بهترین زمان برای کوک پیانو ابتدای هر فصل است که این کوک ها به کوک فصلی موسومند. برای پیانو هایی که به ۲ کوک در سال نیاز دارند ابتدای بهار و پائیز که شاهد تغییرات قابل ملاحظه دما و رطوبت محیط هستیم زمان مناسب کوک ساز خواهد بود.